Để kịp thời cải thiện quyền lợi của người lao động liên quan việc đóng bảo hiểm xã hội, ngay từ đầu năm 2023, Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội, Bộ Y Tế đã ban hành nhiều quy định mới tạo thuận lợi hơn cho người lao động, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang hồi phục sau những ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.
Nguồn ảnh: Vietthink
1. Điều chỉnh tiền lương tháng đã đóng bảo hiểm xã hội
Ngày 03/01/2023, Bộ Lao động Thương binh và xã Hội (“Bộ LĐ-TB&XH”) đã ban hành Thông tư 01/2023/TT-BLĐTBXH quy định mức điều chỉnh tiền lương và thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội (“Thông Tư 01/2023”). Thông tư 01/2023/TT-BLĐTBXH chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 20/02/2023 và sẽ thay thế Thông tư số 36/2021/TT-BLĐTBXH ngày 31/12/2021.
Theo khoản 1 Điều 2 Thông Tư 01/2023, đối tượng điều chỉnh tiền lương đã đóng bảo hiểm xã hội (“BHXH”) theo khoản 1, khoản 2 Điều 10 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP bao gồm:
- Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/01/2016 trở đi, hưởng BHXH một lần hoặc bị chết mà thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần trong thời gian từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2023.
- Người lao động đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định, hưởng lương hưu, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, BHXH một lần hoặc bị chết mà thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần trong thời gian từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2023.
Theo đó, tiền lương tháng đã đóng BHXH đối với các đối tượng quy định trên được điều chỉnh theo công thức sau:
Mức điều chỉnh tiền lương đã đóng bảo hiểm xã hội của năm tương ứng được thực hiện theo bảng dưới đây:
2. Điều chỉnh thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội
Theo khoản 1 Điều 3 Thông Tư 01/2023, thu nhập tháng đã đóng BHXH đối với đối tượng theo quy định tại Khoản 2 Điều 4 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP là người tham gia BHXH tự nguyện hưởng lương hưu, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, BHXH một lần hoặc bị chết mà thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần trong thời gian từ ngày 01/01/2023 đến ngày 31/12/2023 được điều chỉnh theo công thức sau:Mức điều chỉnh thu nhập tháng đã đóng bảo hiểm xã hội của năm tương ứng được thực hiện theo bảng dưới đây:
Ngoài ra, khoản 2 Điều 3 Thông Tư 01/2023 cũng quy định, đối với người lao động vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện thì thu nhập tháng đã đóng BHXH tự nguyện được điều chỉnh theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Thông Tư 01/2023; tiền lương tháng đã đóng BHXH bắt buộc được điều chỉnh theo quy định tại Điều 10 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP và Điều 2 Thông Tư 01/2023. Mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đã đóng BHXH làm căn cứ tính hưởng lương hưu, trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, BHXH một lần và trợ cấp tuất một lần được tính theo quy định tại khoản 4 Điều 11 Nghị định số 115/2015/NĐ-CP và khoản 4 Điều 5 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP.
3. Quy định mới về thời gian nghỉ việc hưởng BHXH
Cụ thể, Bộ Y Tế đã ban hành Thông tư 18/2022/TT-BYT ngày 31/12/2022 có hiệu lực từ ngày 15/2/2023 để sửa đổi Thông tư 56/2017/TT-BYT (“Thông Tư 18/2022”) với nhiều quy định mới về chế độ BHXH của người lao động. Một số nội dung quan trọng như sau:
3.1. Quy định trường hợp đặc biệt được hưởng BHXH một lần
Theo khoản 1, Điều 1 Thông Tư 18/2022, trường hợp mắc bệnh được hưởng BHXH một lần bao gồm: Trường hợp đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS quy định tại điểm c khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014; Người mắc các bệnh, tật có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.
Theo đó, Thông Tư 18/2022 đã mở rộng đối tượng được hưởng BHXH một lần bằng cách loại bỏ điều kiện “không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hàng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn” đối với trường hợp mắc một trong các bệnh tại điểm c khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
3.2. Quy định người lao động được chủ động đi giám định lại mức suy giảm khả năng lao động do Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN)
Theo quy định trước đây tại Thông tư 56/2017/TT-BYT thì đối với các trường hợp giám định lại tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thời hạn giám định lại ít nhất sau 02 năm (đủ 24 tháng) kể từ ngày người lao động được Hội đồng Giám định y khoa kết luận tỷ lệ suy giảm khả năng lao động do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp gần nhất trước đó, trừ trường hợp thương tật hoặc bệnh nghề nghiệp không có khả năng điều trị ổn định theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế thì người lao động được làm thủ tục giám định trước hoặc ngay trong quy trình điều trị.
Đến nay, Thông Tư 18/2022 đã sửa đổi quy định về việc giám định lại thương tật, theo đó, người lao động bị TNLĐ-BNN thuộc trường hợp được giám định lại mức suy giảm khả năng lao động được chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động và được trả phí khám giám định trong trường hợp kết quả khám giám định đủ điều kiện để điều chỉnh tăng mức hưởng trợ cấp TNLĐ-BNN.
3.3. Bổ sung quy định về cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH cho người nhiễm Covid-19
Theo khoản 13 Điều 1 Thông Tư 18/2022, người nhiễm Covid-19 điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh sau đây được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH:
- Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập theo quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh năm 2009;
- Các cơ sở thu dung, điều trị Covid-19 được thành lập theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 168/NQ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ về một số cơ chế, chính sách trong phòng, chống dịch Covid -19 như sau:
+ Bệnh viện điều trị Covid-19;
+ Bệnh viện hồi sức cấp cứu Covid-19;
+ Trung tâm hồi sức tích cực người bệnh Covid-19.
Những điều chỉnh nói trên này được kỳ vọng sẽ góp phần hỗ trợ, tạo điều kiện tốt hơn cho những người lao động phải nghỉ việc vì nhiễm Covid-19 được hưởng các chế độ phúc lợi so với trước đấy.
Lương Đình Thiện
Công ty Luật TNHH Vietthink