Ghi Nhãn hàng hoá là quy định bắt buộc đối với sản phẩm khi lưu thông trên thị trường [1] và phải tuân thủ theo quy định của pháp luật, trong khi đó việc đăng ký Nhãn hiệu là không bắt buộc đối với chủ doanh nghiệp. Việc phân biệt hai khái niệm nhãn hàng hóa và nhãn hiệu có ý nghĩa rất lớn đối với các doanh nghiệp trong việc thực hiện hoạt động kinh doanh, thương mại của mình.

I. SỰ KHÁC BIỆT GIỮA NHÃN HÀNG HÓA VÀ NHÃN HIỆU

1. Về khái niệm

Nhãn hàng hoá, theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 89/2006/NĐ-CP của Chính phủ ngày 30/08/2006 quy định về nhãn hàng hóa, là bản viết, bản in, bản vẽ, bản chụp của chữ, hình vẽ, hình ảnh được dán, in, đính, đúc, chạm, khắc trực tiếp trên hàng hoá, bao bì thương phẩm của hàng hoá hoặc trên các chất liệu khác được gắn trên hàng hoá, bao bì thương phẩm của hàng hoá.

Nhãn hiệu, theo quy định tại khoản 16 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ, là dấu hiệu dùng để phân biệt các hàng hóa, dịch vụ cùng loại của các cơ sở sản xuất kinh doanh khác nhau. Các dấu hiệu đó có thể là từ ngữ (dấu hiệu chữ), có thể là hình ảnh (hình vẽ, hình chụp hoặc hình ba chiều) hoặc sự kết hợp các yếu tố đó được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc.

Như vậy, nhãn hiệu là một chỉ dẫn thương mại, dùng để phân biệt hàng hóa hay dịch vụ do một cơ sở sản xuất/cung ứng với hàng hóa, dịch vụ cùng loại với các cơ sở sản xuất kinh doanh khác; còn Nhãn hàng hoá là phương tiện để người tiêu dùng nhận biết thông tin về sản phẩm; để nhà sản xuất, kinh doanh quảng bá cho hàng hoá của mình và để các cơ quan chức năng thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát.
2. Về tính chất pháp lý

Nhãn hàng hóa là yếu tố bắt buộc phải thể hiện trên sản phẩm khi chủ thể kinh doanh thực hiện kinh doanh các loại hàng hoá lưu thông trong nước, hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu. Việc ghi Nhãn hàng hóa là trách nhiệm của chủ thể kinh doanh, được thực hiện thông qua việc đăng ký chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Nếu chủ thể kinh doanh không thực hiện trách nhiệm này sẽ bị xử phạt theo quy định của pháp luật.

Nhãn hiệu là yếu tố không bắt buộc phải thể hiện trên sản phẩm. Việc thể hiện nhãn hiệu trên sản phẩm chỉ nhằm mục đích giúp người tiêu dùng phân biệt được sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của chủ thể này với hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác. Nếu được đăng ký bảo hộ, nhãn hiệu sẽ trở thành tài sản riêng của chủ sở hữu và không phụ thuộc vào nhãn hàng hoá được ghi trên sản phẩm.

3. Về nội dung thể hiện

Trên nhãn hàng hóa, các nội dung bắt buộc như: tên hàng hoá; tên tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm về hàng hoá; định lượng; ngày sản xuất; hạn sử dụng; xuất xứ hàng hoá phải được thể hiện và phải bảo đảm trung thực, rõ ràng, chính xác, phản ánh đúng bản chất của hàng hoá. Những nội dung bắt buộc khác phải được ghi trong tài liệu kèm theo hàng hoá và trên nhãn hàng hoá phải chỉ ra nơi ghi các nội dung đó.

Trên nhãn hiệu, những dấu hiệu có thể là từ ngữ, hình ảnh hoặc sự kết hợp các yếu tố đó được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ khi thiết kế phải không được trùng hoặc không tương tự tới mức gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của người khác đang được bảo hộ tại Việt Nam.

4. Về hình thức thể hiện

Nhãn hàng hoá phải được gắn trên hàng hoá, bao bì thương phẩm của hàng hoá ở vị trí khi quan sát có thể nhận biết được dễ dàng, đầy đủ các nội dung quy định của nhãn mà không phải tháo rời các chi tiết, các phần của hàng hoá.

Nhãn hiệu luôn được đặt ở những vị trí dễ nhận biết trên một sản phẩm hàng hoá hoặc bao bì hàng hoá, hoặc có thể dùng quảng cáo, sử dụng trong các giấy tờ giao dịch thương mại mà không cần thiết chỉ dẫn xuất xứ.

5. Về phạm vi thể hiện

Nhãn hàng hoá rất đa dạng, với mỗi loại hàng hoá, lô, loạt hàng hoá khác nhau sẽ lại có một nhãn hàng hóa khác nhau. Tức là, mỗi một sản phẩm đều có nhãn hàng hoá riêng của mình. Về thực chất, nhãn hàng hoá cũng chính là nhãn sản phẩm vẫn được dùng trong đăng ký chất lượng sản phẩm.

Nhãn hiệu có thể được dùng chung cho toàn bộ hoặc từng loại hàng hoá, dịch vụ của một chủ sở hữu khi đã đăng ký, thậm chí các loại hàng hóa, dịch vụ này không có liên quan tới nhau.

 II. VAI TRÒ CỦA VIỆC ĐĂNG KÝ NHÃN HIỆU BÊN CẠNH VIỆC ĐĂNG KÝ CHẤT LƯỢNG SẢN PHẨM (THỂ HIỆN TRÊN NHÃN HÀNG HÓA)

Trong thực tế hiện nay việc ghi nhãn hàng hoá trong đó có “tên hàng hoá” (nhãn hiệu) được sử dụng để đăng ký chất lượng sản phẩm thường khiến nhiều chủ cơ sở sau khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký chất lượng tưởng nhầm rằng “tên hàng hoá” đó đã được công nhận như một “nhãn hiệu” mà không nghĩ đến việc cần phải đăng ký bảo hộ nhãn hiệu. Vì vậy, đã có những vụ tranh chấp xảy ra. Cũng có khá nhiều trường hợp, chủ cơ sở với nhãn hàng hóa, sau khi đựơc chứng nhận đăng ký lại trùng hoặc tương tự với nhãn hiệu đã được bảo hộ tại Việt Nam.

Để tránh các trường hợp tương tự như vậy, các nhà sản xuất kinh doanh, các nhà quản lý doanh nghiệp khi tạo nhóm hàng hoá hoặc đăng ký chất lượng cho các sản phẩm hàng hoá để ghi nhãn, cần phải tham khảo trước những thông tin về nhãn hiệu đã được bảo hộ thụộc nhóm hàng hoá cùng loại để tránh sự rủi ro nếu có khi cần phải đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu.

Đồng thời, để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng đối với tài sản vô hình của doanh nghiệp, các nhà sản xuất kinh doanh, các nhà quản lý doanh nghiệp cần chủ động tiến hành việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi thiết kế nhãn hiệu để xây dựng thương hiệu cho doanh nghiệp.

Thạc sỹ Đinh Tiến Hoàng – Công ty Luật TNHH Vietthink

[1] Trừ một số trường hợp hàng hóa không cần phải ghi nhãn:

a) Hàng hoá là thực phẩm tươi, sống, thực phẩm chế biến không có bao bì và bán trực tiếp cho người tiêu dùng;

b) Hàng hoá là nhiên liệu, nguyên liệu (nông sản, thuỷ sản, khoáng sản), vật liệu xây dựng (gạch, ngói, vôi, cát, đá, sỏi, xi măng, đất màu, vữa, hỗn hợp bê tông thương phẩm), phế liệu (trong sản xuất, kinh doanh) không có bao bì và bán trực tiếp theo thoả thuận với người tiêu dùng.