Từ khoảng đầu năm 2020 đến nay, tình hình dịch bệnh Covid-19 trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng diễn biến hết sức phức tạp. Hoạt động phát triển kinh tế của Việt Nam bị suy giảm mạnh, do phải áp dụng các biện pháp ngăn chặn nghiêm ngặt trên phạm vi rộng, thời gian kéo dài theo chỉ thị 15,16 để kiểm soát dịch bệnh. Việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn trong thời gian dịch Covid-19 bùng phát vừa qua không chỉ tác động đến tình hình kinh tế của Việt Nam, mà còn tác động rất lớn đến hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là ngành Tòa án. Thời gian giãn cách xã hội trên cả nước kéo dài nhiều tháng liền vừa qua đã cho thấy rất nhiều bất cập trong công tác xét xử của Tòa án. Nhiều phiên tòa bị hoãn, tạm hoãn nhiều lần với lý do Bị hại, Bị can, Bị cáo, Nguyên đơn, Bị đơn, Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan và một số người tham gia tố tụng khác trong vụ án vắng mặt do đang ở trong khu vực phong tỏa, hay giãn cách. Điều này dẫn đến tình trạng đình trệ, công tác xét xử không kịp thời, kéo dài giai đoạn xét xử vụ án, có thể dẫn đến vi phạm tố tụng. Ngoài ra, việc trì hoãn công tác xét xử trong giai đoạn vừa qua còn dẫn đến việc các vụ án bị tồn đọng, sau thời gian giãn cách, các Tòa án bị quá tải trong công tác xét xử. Theo Báo Tuổi trẻ đăng tải ngày 12/9/2021, ông Nguyễn Thành Vinh- Chánh án TAND TP Thủ Đức (TP Hồ Chí Minh) cho biết mỗi tháng, TAND TP Thủ Đức phải ngưng xử khoảng 500 vụ án các loại do diễn biến phức tạp của tình hình Covid-19 vừa qua.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã tiến hành áp dụng xét xử trực tuyến để thúc đẩy tiến độ tố tụng trong tình hình diễn biến Covid-19 vừa qua và có kết quả rất khả quan. Để thực hiện mục tiêu kép, vừa bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo, đương sự, các cá nhân, tổ chức tham gia tố tụng khác, vừa bảo đảm hoạt động tư pháp không bị chậm trễ, xét xử nhanh chóng, kịp tời trong tình hình dịch bệnh Covid-19 hiện nay, lại tiết kiệm chi phí xã hội và bắt nhịp với xu thế toàn cầu, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến góp phần lớn nâng cao hiệu quả năng lực hoạt động của Tòa án, bảo đảm từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, phù hợp với xu thế Quốc tế, là bước đi cần thiết cho việc xây dựng tòa án điện tử.
Nguồn ảnh: InternetDựa trên tờ trình dự thảo Nghị quyết về tổ chức phiên tòa trực tuyến của Tòa án nhân dân tối cao vào tại kỳ hợp thứ 2, Quốc hội Khóa XV. Ngày 12/11/2021 vừa qua, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết số 33/2021/QH15 về tổ chức phiên tòa trực tuyến nêu trên.
Theo đó, Tòa án nhân dân được tổ chức phiên tòa trực tuyến để xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, dân sự, hành chính có tình tiết, tính chất đơn giản; tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án rõ ràng, trừ các trường hợp liên quan đến bí mật Nhà nước, tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội chống phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh quy định trong Bộ luật Hình sự.
Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến phải tuân thủ các quy định của pháp luật; bảo đảm an ninh, an toàn thông tin mạng và các điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa.
Để thực hiện việc tổ chức phiên tòa trực tuyến theo yêu cầu của Quốc hội, Liên ngành Tòa án nhân dân tối cao phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng có tờ trình dự thảo Thông tư liên tịch quy định phối hợp trong việc thực hiện tổ chức phiên tòa trực tuyến (“Dự thảo”) trình Quốc hội.
Dự thảo nêu ra các quy định mới trong việc áp dụng hình thức xét xử theo phương thức trực tuyến. Theo đó, Dự thảo giải thích Phiên tòa trực tuyến là việc tổ chức phiên tòa xét xử vụ án theo trình tự luật định có sử dụng các thiết bị điện tử, liên kết với nhau thông qua môi trường mạng, cho phép bị cáo, bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tham gia phiên tòa tại các điểm cầu (có không quá 3 điểm cầu), nhưng vẫn bảo đảm trực tiếp theo dõi đầy đủ hình ảnh, âm thanh và tham gia tất cả trình tự, thủ tục tố tụng của phiên tòa bằng lời nói, hành vi tố tụng trực diện, liên tục, công khai, có sự chứng kiến của các chủ thể vào cùng một thời điểm.
Phạm vi áp dụng phiên tòa trực tuyến đối với các vụ án xét xử sơ thẩm, phúc thẩm đối với vụ hình sự mà bị cáo đưa ra xét xử về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng và rất nghiêm trọng, có chứng cứ rõ ràng và bị cáo đang bị tạm giam hoặc đang chấp hành án tại cơ sở giam giữ; còn đối với các vụ án dân sự, hành chính, tổ chức phiên tòa trực tuyến tại các phiên xét xử sơ thẩm, phúc thẩm đối với các vụ án có tính chất đơn giản, các đương sự có địa chỉ nơi cư trú, trụ sở rõ ràng.
Để tổ chức phiên tòa trực tuyến, cần đủ các điều kiện bao gồm đơn, văn bản đề nghị của bị cáo, cơ sở giam giữ đối với vụ án hình sự, có đơn của các đương sự đối với vụ án dân sự và có sự đồng ý bằng văn bản của Viện kiểm sát về việc đồng ý mở phiên tòa trực tuyến và cần phải đáp ứng đủ yêu cầu về cơ sở vật chất, kỹ thuật theo quy định.
Dự thảo cũng quy định cụ thể về yêu cầu đối với các điểm cầu; yêu cầu về kỹ thuật, công nghệ; các bước chuẩn bị phiên tòa trực tuyến cũng như việc xử lý một số tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa.
Nghị quyết số 33/2021/QH15 chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2021. Hiện tại, Dự thảo đang tiếp tục được TAND Tối cao lấy ý kiến góp ý trên Cổng thông tin điện tử TAND Tối cao.
Vietthink News.