Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định mới số 94/2017/NĐ-CP về Danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại đối với 20 loại hàng hóa.
Trong đó có các mặt hàng, dịch vụ như sản xuất vàng miếng, xuất nhập khẩu vàng nguyên liêu, xổ số kiến thiết, mạng bưu chính công cộng,… thuộc về độc quyền Nhà nước. Đáng lưu ý, kinh doanh mặt hàng xăng dầu không có trong danh mục hàng hóa, dịch vụ Nhà nước nắm giữ độc quyền.
Các mặt hàng, dịch vụ thực hiện độc quyền nhà nước trước đây đã được quy định rải rác trong các văn bản pháp luật chuyên ngành như Luật Điện lực, luật Bưu chính, Luật xuất bản, Luật Hàng không dân dụng, Luật đường sắt, pháp lệnh quản lý vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ và các Nghị định khác, cũng như các cam kết khi gia nhập WTO và các Hiệp định ký kết khác có liên quan. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Nghị định 94/2017/NĐ-CP ban hành ngày 10/8/2017 mới chính thức hệ thống hóa thành một Danh mục thống nhất và dễ dàng tra cứu, góp phần thực hiện chủ trương, quan điểm chỉ đạo về tăng cường tính minh bạch trong hoạt động độc quyền nhà nước.
Nghị định cũng nêu rõ, cơ quan nhà nước có quyền thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại thông qua hình thức trực tiếp thực hiện hoặc chỉ định cho tổ chức, cá nhân thực hiện. Và việc chỉ định này phải do Thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định bằng văn bản. Các chủ thể thực hiện độc quyền nhà nước phải chịu cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ về các hành vi khi thực hiện độc quyền, sử dụng vốn nhà nước theo pháp luật doanh nghiệp, Luật giá, pháp luật cạnh tranh, các quy định trong pháp luật quản lý và sử dụng vốn nhà nước.
Về phạm vi độc quyền nhà nước, Bộ Công thương cho biết, độc quyền Nhà nước đối với các loại hàng hóa, dịch vụ được quy định tại Danh mục không phải được thực hiện đối với tất cả các hoạt động thương mại có liên quan đến hàng hóa, dịch vụ đó mà chỉ giới hạn trong một hoặc một số hoạt động thương mại cụ thể, phù hợp với chủ trương giới hạn phạm vi độc quyền Nhà nước và các quy định của pháp luật hiện hành.
Nghị định sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 1/10/2017.
Trần Thị Hoài Anh