Trong nỗ lực tăng cường củng cố, hoàn thiện hành lang pháp lý để tạo thuận lợi cho việc chuyển đổi các hoạt động từ môi trường thực sang môi trường số, ngày 22/6/2023, Quốc hội khoá XV đã thông qua Luật Giao dịch điện tử (“
Luật GDĐT”) 2023 tại Kỳ họp thứ 5 gồm 7 chương, 54 điều. Theo đó, Luật GDĐT năm 2023 bổ sung thêm 33 điều, quy định mới 18 điều.
(Nguồn: Vietthink)Luật GDĐT 2023 chính thức có hiệu lực từ ngày 01/07/2024 và có những điều chỉnh nổi bật sau:
Thứ nhất, Luật GDĐT 2023 đã mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng so với quy định trước đây để phù hợp với sự phát triển của nền công nghiệp 4.0, kinh tế số.
Nếu như trước đây, Điều 1 Luật GDĐT 2005 đã loại trừ áp dụng trong trường hợp: “cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và các bất động sản khác, văn bản về thừa kế, giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử, hối phiếu và các giấy tờ có giá khác”; đồng thời chỉ áp dụng đối với: “cơ quan, tổ chức, cá nhân lựa chọn giao dịch bằng phương tiện điện tử”. Quy định này là rào cản pháp lý cho việc triển khai các dịch vụ trực tuyến trong các lĩnh vực tư pháp, đất đai, xây dựng, tài chính.
Luật GDĐT 2023 đã mở rộng phạm vi điều chỉnh và chỉ loại trừ trong trường hợp: “luật khác quy định không được thực hiện giao dịch bằng phương tiện điện tử thì thực hiện theo quy định của luật đó”; và áp dụng với “cơ quan, tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia giao dịch điện tử hoặc có liên quan đến giao dịch điện tử”.
Với quy định này, còn hạn chế rủi ro chồng chéo, mâu thuẫn giữa Luật GDĐT 2023 và các văn bản pháp luật chuyên ngành.
Thứ hai, quy định chi tiết, cụ thể hơn về các hành vi bị nghiêm cấm trong giao dịch điện tử, tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc tuân thủ pháp luật. Theo đó, các hành vi bị cấm được quy định tại Điều 6 như:
- Lợi dụng giao dịch điện tử xâm phạm đến lợi ích quốc gia, dân tộc, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
- Cản trở hoặc ngăn chặn trái pháp luật quá trình tạo ra, gửi, nhận, lưu trữ thông điệp dữ liệu hoặc có hành vi khác nhằm phá hoại hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử.
- Thu thập, cung cấp, sử dụng, tiết lộ, hiển thị, phát tán, kinh doanh trái pháp luật thông điệp dữ liệu.
- Giả mạo, làm sai lệch hoặc xóa, hủy, sao chép, di chuyển trái pháp luật một phần hoặc toàn bộ thông điệp dữ liệu.
- Tạo ra thông điệp dữ liệu nhằm thực hiện hành vi trái pháp luật.
- Gian lận, giả mạo, chiếm đoạt hoặc sử dụng trái pháp luật tài khoản giao dịch điện tử, chứng thư điện tử, chứng thư chữ ký điện tử, chữ ký điện tử.
- Cản trở việc lựa chọn thực hiện giao dịch điện tử.
- Hành vi khác bị nghiêm cấm theo quy định.
Thứ ba, bổ sung quy định về dịch vụ tin cậy tại Mục 2 Chương III của Luật GDĐT 2023. Theo đó, dịch vụ tin cậy bao gồm: Dịch vụ cấp dấu thời gian; Dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu; Dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng. Việc bổ sung các quy định này là phù hợp với thực tế giao dịch điện tử thời gian qua. Việc quy định và kiểm soát dịch vụ tin cậy nhằm đảm bảo đầy đủ giá trị pháp lý và tính chính xác, an toàn của các giao dịch điện tử.
Thứ tư, Luật GDĐT 2023 đã bổ sung quy định về việc chuyển đổi hình thức giữa văn bản giấy và thông điệp dữ liệu tại Điều 12 Luật GDĐT 2023. Theo đó, thông điệp dữ liệu được chuyển đổi từ văn bản giấy phải đáp ứng đủ các yêu cầu sau đây:
- Thông tin trong thông điệp dữ liệu được bảo đảm toàn vẹn như văn bản giấy;
- Thông tin trong thông điệp dữ liệu có thể truy cập và sử dụng được để tham chiếu;
- Có ký hiệu riêng xác nhận đã được chuyển đổi từ văn bản giấy sang thông điệp dữ liệu và thông tin của cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện chuyển đổi;
- Trường hợp văn bản giấy là giấy phép, giấy chứng nhận, chứng chỉ, văn bản xác nhận, văn bản chấp thuận khác do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền phát hành thì việc chuyển đổi phải đáp ứng yêu cầu quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 12 Luật GDĐT 2023 và phải có chữ ký số của cơ quan, tổ chức thực hiện chuyển đổi, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Hệ thống thông tin phục vụ chuyển đổi phải có tính năng chuyển đổi từ văn bản giấy sang thông điệp dữ liệu.
Văn bản giấy được chuyển đổi từ thông điệp dữ liệu phải đáp ứng đủ các yêu cầu sau đây:
- Thông tin trong văn bản giấy được bảo đảm toàn vẹn như thông điệp dữ liệu;
- Có thông tin để xác định được hệ thống thông tin và chủ quản hệ thống thông tin tạo lập, gửi, nhận, lưu trữ thông điệp dữ liệu gốc để tra cứu;
- Có ký hiệu riêng xác nhận đã được chuyển đổi từ thông điệp dữ liệu sang văn bản giấy và thông tin của cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện chuyển đổi;
- Trường hợp thông điệp dữ liệu là chứng thư điện tử thì việc chuyển đổi phải đáp ứng yêu cầu quy định tại các điểm a, b và c khoản 2 Điều 12 Luật GDĐT 2023 và phải có chữ ký, con dấu (nếu có) của cơ quan, tổ chức thực hiện chuyển đổi theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Luật GDĐT 2023 đã bổ sung quy định cụ thể các loại hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử; tài khoản giao dịch điện tử; trách nhiệm của chủ quán hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử đặc biệt là với các nền tảng số trung gian phục vụ giao dịch điện tử có quy mô, số lượng người sử dụng tại Việt Nam hoặc số lượng truy cập hằng tháng từ người sử dụng tại Việt Nam lớn và rất lớn.
Lê Thị Ngọc Huyền - Công ty Luật TNHH Vietthink