Thực tế, việc các công ty, tổ chức, cá nhân đăng ký và được bảo hộ độc quyền một nhãn hiệu sau đó trong thực tế lại sử dụng một nhãn hiệu có sự khác biệt với nhãn hiệu đã được bảo hộ độc quyền xảy ra khá thường xuyên. Cách sử dụng khác biệt này có thể là sử dụng một phiên bản màu khác, kiểu chữ khác, bố trí sắp xếp khác, hay thậm chí là thêm vào những yếu tố khác không có trong nhãn hiệu ban đầu đã được bảo hộ.
Vậy, câu hỏi đặt ra là sử dụng nhãn hiệu khác biệt này trong trường hợp nào được xem là sử dụng nhãn hiệu đã được bảo hộ và trong trường hợp nào thì không được xem là sử dụng nhãn hiệu đã được bảo hộ của chính mình và thậm chí, việc sử dụng nhãn hiệu khác biệt như vậy có khi nào sẽ cấu thành hành vi xâm phạm nhãn hiệu đã được bảo hộ của một chủ sở hữu khác?
1. Nhãn hiệu là gì? Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hóa, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau
1. Nhãn hiệu đóng vai trò quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp đặc biệt là trong cơ chế kinh tế thị trường và toàn cầu hóa như hiện nay. Một trong những vai trò quan trọng nhất của một nhãn hiệu là giúp người tiêu dùng phân biệt được hàng hóa, dịch vụ mà họ muốn mua/sử dụng giữa rất nhiều các hàng hóa, dịch vụ tương tự khác. Hơn nữa, nếu không có nhãn hiệu, chủ sở hữu không thể tiếp cận được thị trường, cũng như tiếp thị, quảng cáo... hàng hóa, dịch vụ của mình đến khách hàng. Pháp luật Việt Nam hiện nay bảo hộ các nhãn hiệu là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều mầu sắc
2.
Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Đinh Hữu Phí đã phát biểu về vai trò của nhãn hiệu và vì sao phải bảo hộ các nhãn hiệu như sau:
“Việc bảo hộ nhãn hiệu là sự ghi nhận chính thức của Nhà nước về quyền sở hữu độc quyền của tổ chức, cá nhân đối với nhãn hiệu, từ đó có cơ chế tương ứng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của chủ sở hữu. Việc bảo vệ hiệu quả quyền sở hữu nhãn hiệu nói riêng và các đối tượng sở hữu trí tuệ nói chung góp phần thúc đẩy sáng tạo và đổi mới kỹ thuật sản xuất, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh giữa các chủ thể trong nền kinh tế, cũng như nâng cao giá trị sản phẩm và giá trị của doanh nghiệp, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, bảo vệ lợi ích quốc gia.”3. Do vậy, việc đăng ký nhãn hiệu là bước đầu tiên và quan trọng nhất để bảo vệ nhãn hiệu và việc kinh doanh của chính mình.
2. Đăng ký nhãn hiệu. Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật này hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên
4. Do vậy, ở Việt Nam, quyền sỡ hữu đối với một nhãn hiệu chỉ được xác lập khi: (i) Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (Cục SHTT) cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu trong trường hợp chủ đơn nộp đơn trực tiếp tại Cục SHTT; hoặc (ii) Cục SHTT công nhận đăng ký quốc tế nhãn hiệu trong trường hợp chủ đơn nước ngoài nộp đơn theo hệ thống Madrid chỉ định Việt Nam.
3. Sử dụng nhãn hiệu. Việc chủ sở hữu sử dụng chính xác nhãn hiệu đã được đăng ký cho đúng sản phẩm, dịch vụ như được ghi nhận trong Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu (GCN NH) thì không có gì phải bàn cãi về tính hợp pháp. Tuy nhiên, trong thực tế sử dụng nhãn hiệu, các chủ sở hữu thường sử dụng nhãn hiệu có đôi chút khác biệt với nhãn hiệu được ghi nhận trong GCN NH về mẫu nhãn hiệu; và/hoặc về sản phẩm/dịch vụ mang nhãn hiệu được bảo hộ.
Trong bài viết này, tác giả tập trung đưa ra ví dụ thực tế, bàn luận và đưa ra quan điểm về việc sử dụng nhãn hiệu trên thực tế khác với nhãn hiệu đã được bảo hộ mẫu nhãn hiệu. Tác giả đưa ra một số ví dụ về trường hợp sử dụng trên thực tế có khác biệt mẫu nhãn hiệu đã được bảo hộ như sau:
Trước khi phân tích về việc các cách sử dụng nhãn hiệu sau khi nhãn hiệu được bảo hộ như các ví dụ trên sẽ được nhận định như thế nào, tác giả muốn cung cấp thông tin về một vụ án đã được hoàn tất việc xét xử liên quan đến việc sử dụng nhãn hiệu trên thực tế để người đọc có thể dễ dàng hơn trong việc đưa ra ý kiến cũng như nhận định của mình như dưới đây:
4. Tình tiết khách quan của vụ án.
Tóm tắt bản án bản án số 01/2019/KDTM-PT của tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh ngày 09/01/2019 về việc tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ11:
- Nguyên đơn là chủ chủ sở hữu của nhãn hiệu
(theo GCN NH số 107919 được cấp ngày 25/08/2008) cho các hàng hóa Nhóm 07 (Máy giặt; máy xay sinh tố chạy điện sử dụng trong gia đình; máy ép trái cây chạy điện sử dụng trong gia đình); Nhóm 09 (Ti vi; đầu đọc đĩa DVD; loa; amply); Nhóm 11 (Tủ lạnh; điều hòa không khí; nồi cơm điện; lò vi sóng (thiết bị nấu ăn); lò nướng; bếp ga; quạt điện; bình đun nước chạy điện).
- Bị đơn là chủ sở hữu của nhãn hiệu
(theo GCN NH số 221067 được cấp ngày 07/03/2014) cho các hàng hóa Nhóm 07 (Máy ép trái cây dùng điện cho mục đích gia dụng; máy nghiền, xay rau củ dùng điện cho mục đích gia dụng; máy băm thịt; máy bơm; máy hút bụi chân không; máy hút không khí; quạt gió dùng cho động cơ điện và động cơ); Nhóm 08 (Dao; bàn là điện; dụng cụ uốn tóc, đốt nóng bằng điện); Nhóm 09 (Đầu đĩa, loa, bộ khuếch đại âm thanh; tivi); Nhóm 11 (Nồi hấp (nồi áp suất sử dụng điện); ấm đun nước dùng điện; đèn điện; đèn pin bỏ túi dùng điện; lò vi sóng; lò nướng bánh bằng điện; thiết bị nấu nướng; máy sấy tóc; bình lọc nước; quạt điện dùng cho cá nhân; quạt gió (điều hòa không khí); bóng đèn điện; tủ lạnh; nồi cơm điện; bếp ga; bếp từ; bếp hồng ngoại); Nhóm 20 (Hộp nhựa (hộp bao bì bằng chất dẻo)); Nhóm 21 (Vải để lau sàn nhà; bộ nồi nấu không dùng điện; chảo rán không dùng điện) và Nhóm 35 (Mua bán: máy ép trái cây dùng điện cho mục đích gia dụng, máy nghiền, xay rau củ dùng điện cho mục đích gia dụng, máy băm thịt, máy bơm, máy hút bụi chân không, máy hút không khí, quạt gió dùng cho động cơ điện và động cơ, bàn là điện, dao, dụng cụ uốn tóc, đốt nóng bằng điện, đầu đĩa, loa, bộ khuếch đại âm thanh, tivi, nồi hấp (nồi áp suất sử dụng điện), ấm đun nước dùng điện, đèn điện, đèn pin bỏ túi dùng điện, lò vi sóng, lò nướng bánh bằng điện, thiết bị nấu nướng, máy sấy tóc, bình lọc nước, quạt điện dùng cho cá nhân, quạt gió (điều hòa không khí), bóng đèn điện, tủ lạnh, nồi cơm điện, bếp ga, bếp từ, bếp hồng ngoại, hộp nhựa (hộp bao bì bằng chất dẻo), vải lau sàn nhà, bộ nồi nấu không dùng điện, chảo rán không dùng điện.)
- Thực tế, Bị đơn sử dụng nhãn hiệu
trên website: http://asanzo.com.vn; gắn trên sản phẩm “tivi; nồi cơm điện; nồi áp suất; bình đun siêu tốc”; gắn trên bảng hiệu Công ty và các chi nhánh của Bị đơn; gắn trên xe tải của Công ty.
- Dựa trên các kết quả giám định xâm phạm của Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ, Nguyên đơn có căn cứ để cho rằng các hành vi sử dụng nhãn hiệu
của Bị đơn là xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu của Nguyên đơn. Do vậy, Nguyên đơn yêu cầu Bị đơn chấm dứt hành vi xâm phạm, buộc xin lỗi cải chính công khai, bồi thường thiệt hại, xóa bỏ toàn bộ hàng hóa dán nhãn hiệu
và tuyên hủy bỏ hiệu lực GCN NH số 221067 của Bị đơn.
- Bị đơn cho rằng việc sử dụng nhãn hiệu
của Bị đơn là hợp pháp và hoàn toàn không xâm phạm đến quyền sở hữu trí tuệ của Nguyên đơn vì Bị đơn là chủ sở hữu nhãn hiệu
theo GCN NH 221067. Do vậy, bị đơn có đơn phản tố yêu cầu Nguyên đơn xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại vì hành vi khởi kiện của Nguyên đơn làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, vị thế trên thị trường; lung lay niềm tin của khách hàng; làm tiêu tốn thời gian, công sức và chi phí của Bị đơn.
- Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan: Cục SHTT cho rằng Nhãn hiệu
theo GCN NH 221067 phân biệt được và không bị coi là tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu
. Trước đây, Cục SHTT không chấp nhận đề nghị hủy bỏ hiệu lực nhãn hiệu
theo GCN NH 221067 của Nguyên đơn. Nguyên đơn yêu cầu hủy bỏ hiệu lực GCN NH 221067 thì phải khởi kiện theo thủ tục hành chính.
5. Quyết định của Tòa án. - Đình chỉ yêu cầu đề nghị hủy bỏ hiệu lực GCN NH 221067;
- Chấp nhận một phần yêu cầu của Nguyên đơn, buộc Bị đơn: chấm dứt việc sử dụng nhãn hiệu
trên giao diện website, biển hiệu, xe tải và các sản phẩm thuộc Nhóm 07, 09 & 11 đang lưu hành trên thị trường; xóa bỏ nhãn hiệu
dán trên toàn bộ sản phẩm thuộc Nhóm 07, 09 & 11 đang lưu hành trên lãnh thổ Việt Nam; xin lỗi, cải chính công khai; và bồi thường thiệt hại một phần yêu cầu của Nguyên đơn.
- Không chấp nhận yêu cầu phản tố của Bị đơn.
6. Với Quyết định nêu trên được tuyên của Tòa án, có thể thấy vấn đề pháp lý trong bán án như sau:
Việc Bị đơn sử dụng nhãn hiệu
có được xem là sử dụng nhãn hiệu
đang được bảo hộ của Bị đơn hay không? Quan điểm của Tòa án cho câu hỏi này là không được xem là sử dụng nhãn hiệu đang được bảo hộ bởi lẽ thông qua Bản án này Tòa án đã kết luận việc Bị đơn sử dụng nhãn hiệu
trên thực tế là xâm phạm quyền nhãn hiệu
của Nguyên đơn sau khi Tòa án tham khảo quan điểm của: